Speeltje van 1 miljard blijft op aarde

Door: Marcel Hulspas
Gepubliceerd: vandaag 00:45
Update: vandaag 00:46

NASA gaat liever naar Mars dan dat het de Big Bang onderzoekt. Die beslissing kost een miljard euro.

Wanneer morgen de Space Shuttle zijn lanceerplatform verlaat, met aan boord het Europese ruimtelaboratorium Columbus, gaat voor tientallen wetenschappers een lang gekoesterde droom in vervulling.

Maar een heel andere groep zal die lancering met gemengde gevoelens volgen. Ook zij hebben jarenlang keihard gewerkt. Alleen, hun laboratorium mag niet naar boven. Sterker nog, hun peperdure paradepaardje, de Alpha Magnetic Spectrometer (AMS), gaat heel waarschijnlijk nooit de ruimte in. Een miljard euro heeft het ding gekost. Weggegooid geld.

Toegegeven, Columbus is goedkoper. De European Space Agency heeft er slechts driekwart miljard euro voor neergeteld. Maar Columbus is gemaakt voor biologisch en biomedisch onderzoek. Nuttig maar doodsaai, vinden de bouwers van AMS. Zij willen kosmische straling meten uit de verste uithoeken van het heelal; straling die ons alles kan vertellen over de Big Bang.

Meer dan vijfhonderd geleerden uit zestig instituten in zestien landen hebben er hun tijd en geld ingestoken. Maar NASA ziet sinds twee jaar geen kans meer om het ding, dat nu in Genève in elkaar wordt gezet, ooit nog de ruimte in te schieten en aan het International Space Station te hangen.

Er zijn gewoon te weinig Shuttlevluchten. De ramp met de Columbia in 2003 veroorzaakte een zware vertraging van het programma, en in 2005 verkondigde president Bush dat het ruimtevaartprogramma zich voortaan moet richten op een bemande vlucht naar Mars.

Prompt besloot NASA het aantal shuttlevluchten flink terug te brengen (in 2010 gaat het toestel het museum in). De tijd die resteert voor wetenschappelijk onderzoek moet voortaan worden besteed aan vragen als: hoe zullen astronauten het uithouden in de ruimte, en: kunnen ze hun eigen groente telen?

Columbus sluit daar goed op aan. Natuurkundige en Nobelprijswinnaar Steven Weinberg is hels: ‘Dit ding kan werkelijk wereldschokkende ontdekkingen doen! Kunnen we eindelijk eens fundamentele wetenschap doen in de ruimte, en dan laat NASA het project gewoon in de streek!’

De bouwers gaan met de moed der wanhoop door. Eind 2008 verhuist het instrument van Genève naar het Kennedy Space Center. Maar dan? Project Manager Mark Sistilli weet het ook niet meer: ‘We zoeken voortdurend naar mogelijkheden om dat ding toch mee te nemen, maar eerlijk gezegd zit NASA in een heel lastig parket.’ Een miljard euro down the drain. Wie neemt de beslissing?